КЪАДЕР ВЕ КЪАЗА НЕДИР

Иманнынъ шартларындан алтынджысы, къадер ве къазагъа, эйилик ве феналыкънынъ Аллахнынъ яратмасынен олгъанына инанмакътыр.

Диний термин оларакъ къадер – Кяинатта оладжакъ шейлернинъ вакътыны, ерини, хусусиетлерини ве насыл оладжагъыны Аллахнынъ эзельде бильмеси ве такъдир этмесидир.

ЭНСАР ВЕ МУХАДЖИРЛЕР АРАСЫНДАКИ КЪАРДАШЛЫКЪ

Меккеден Мединеге кочькен мусульманларгъа «мухаджир», Мединенинъ ерли халкъына да, мухаджирлерге ярдым эткенлери ичюн «энсар» дейильди.

 Малларыны, мульклерини ташлап кельген мухаджирлерге, мединелилер эр тюрлю ярдым яптылар. Оларны къучакъ ачып къаршыладылар, эвлеринде мусафир эттилер, отьмеклерини оларнен пайлаштылар.

ЭР ВАКЪЫТ КУЧЬЛЮ ОЛМАМЫЗ КЕРЕК

Душманларымыз бизлерни дюньянынъ чешит улькелерине сюргюн этип ёкъ этмек истедилер. Бирлик ве бераберлигимизни гъайып этмек ичюн динимизни, тилимизни унуттырмагъа тырыштылар. Гъурбетликте яшагъан баба-деделеримиз буюк къыйынджылыкъларны башындан кечирди, амма Аллахнынъ ярдымынен миллетимиз кене де бирлик-бераберлигини гъайып этмеди. Ярым асырлыкъ сюргюнликтен сонъ халкъымыз баба-деделеримиз топрагъына къайтмагъа башлады. Буны истемегенлер бизлерни ичимизден парчалап, бир-биримизге душман япмагъа арекет этелер. Бойле вакъытта гъает дикъкъатлы ве уяныкъ олмакъ керекмиз.

НАМАЗ ЧЕШИТЛЕРИ

Намазлар учь чешиттир: фарз намазлар, ваджип намазлар, нафиле намазлар. 

I. Фарз намазлар. 

Булар беш вакъыт намазнен Джума ве дженазе намазыдыр.

а. Беш вакъыт намаз

1) Саба намазы: 

2 рекят суннет + 2 рекят фарз = 4 рекят.

МУКЯФАТ ВЕ ДЖЕЗА, ДЖЕННЕТ ВЕ ДЖЕХЕННЕМ

Япылгъан яхшылыкъкъа берильген къаршылыкъ «мукяфат», ишленильген феналыкънынъ къаршылыгъы да «джеза»дыр.

Инсанлар бу дюньягъа имтиан этильмек ичюн ёлланылды ве оларгъа япмалары керек олгъан вазифелер бильдирильди. Аллахнынъ эмирлерини ерине кетирген, ясакъларындан къачынгъан ве инсанларгъа яхшылыкъ япкъанлар имтианны къазангъан оладжакъ ве буюк мукяфат аладжакълар. Эр кес дюньяда япкъанларынынъ къаршылыгъыны эксиксиз оларакъ кореджек.

Юдже Аллах шойле буюра:

 «Къыямет кунюнде догъру теразилер къурармыз: ич бир кимсе ич бир акъсызлыкъкъа огъратылмаз.»Энбия суреси, 47.

 «Ким зерре къадар яхшылыкъ япкъан олса оны корер, ким де зерре къадар ярамайлыкъ япкъан олса оны корер.» Зильзаль суреси, 7-8.

МЕСДЖИД-И НЕБЕВИЙНИНЪ КЪУРУЛМАСЫ

Эбу Эюб Энсарийнинъ эвининъ янында бош бир ер бар эди. Пейгъамбер Эфендимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- бу ерни сатып аларакъ узеринде бир джами ве этрафында да кендисине яшамакъ ичюн одалар яптыра. Сонъра мусафир оларакъ къалгъан эвден бу ерге коче.

Бугунь, мусульманлар тарафындан зиярет этильген Мединедеки «Месджид-и Небевий», иште бу ердир. Бу джами япылгъанда Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- сыртында тула ташыгъан ве джами къуруджылыгъында иштирак эткен эди.

БАЙРАКЪ СЕВГИСИ

 Байракъ бир миллетнинъ шерефи, мустакъиль ве урь олгъанынынъ темсилидир.

Пейгъамберимиз девиринде япылгъан дженклерде Ислям ордусында байракъ ола ве бунъа пек буюк эмиет бериле эди. Хайбер дженкинде буюк къараманлыкълар косьтерген Хазрети Алиге Пейгъамберимизнинъ озю бойле бир байракъ теслим эткен эди.

НАМАЗ КЪЫЛМАГЪА ДЖАИЗ ОЛМАГЪАН ВАКЪЫТЛАР

Куннинъ базы вакъытларында ич бир намаз къылынмаз. Намаз къылмагъа мумкюн олмагъан вакъытлар:

1. Кунеш догъгъанда. 

2. Кунеш тамам тёпеге келип, гъарп тарафына даа кечмеген вакъыт. 

3. Кунеш баткъанда. 

Ялынъыз о куннинъ экинди намазынынъ фарзы кылынмагъан олса, кунеш баткъанда да къылыныр.

КЪЫЯМЕТ

Даа эвель беян эткенимиз киби, Аллахнынъ такъдир эткен вакъыт кельгенде дёрт буюк мелектен бириси олгъан Исрафильнинъ «Сур» деп айтылгъан шейге уфюрмесинен пек къоркъунч сес мейдангъа келеджек. Бу сеснинъ тесиринен бутюн джанлылар оледжек, кяинатта муим денъишмелер оладжакъ.

ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗнинъ -саллаллаху алейхи ве селлемМЕДИНЕДЕ КЪАРШЫЛАНМАСЫ

Берабер олгъан мусульманларнен бирликте Пейгъамбер Эфендимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- бир джума куню Кубадан Мединеге арекет этелер. Салимогъуллары юртуна кельгенде уйле вакъты олгъан эди. Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- джума намазынынъ фарз къылынгъаныны мусульманларгъа бильдире. Анда ильк джума намазыны къылалар. Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- намаздан сонъра Мединеге догъру ёлуна девам эте.

МИЛЛИЙ БИРЛИК ВЕ БЕРАБЕРЛИГИМИЗНИ ТЕМИНЛЕВ ОГЪРУНДАКИ ВАЗИФЕЛЕРИМИЗ

 Шеитлеримизнинъ къанларынен суварылгъан мубарек ветанымызда барлыгъымызны девам эттире бильмемиз, бирлик ве бераберлигимизнинъ къорчаланмасына багълы.

Буны теминлемек ичюн:

1. Мусульман оларакъ эпимиз бир-биримизнинъ дин къардашы олгъанымызны бильмелимиз. Бир-бирлерине куськенлер олса барыштырмалы, араларыны тюзельтмеге тырышмалымыз.

НАМАЗ ВАКЪЫТЛАРЫ

Куньде беш вакъыт намаз бар. Булар: саба, уйле, экинди, акъшам ве ятсы намазлары. Намазларнынъ эр бирисининъ белли вакъыты бар. Эр намазнынъ озь вакътында къылынмасы шарт. Бир намазны вакътындан эвель къылмакъ джаиз (мумкюн) олмагъаны киби, себепсиз оларакъ намазны вакътындан сонърасына къалдырмакъ да буюк гуняхтыр. Къуран-ы Керимде шойле буюрыла:

 «Шубесиз намаз, муминлер узерине белли вакъытларда фарз кылынды». Ниса суреси, 103.

КЪАБИР

 Инсаннынъ олюминден къыямет куню янъыдан тирильмесине къадар олгъан девирге «къабыр аяты», бу девир ичинде булунаджагъы ерге де къабир дейилир. Инсан ольген сонъ бедени чюрюр ве топракъкъа къарышыр, факъат беденинден айырылгъан руху ольмез. Инсан къабирге къоюлгъанынен Мункер ве Некир адындаки мелеклер тарафындан суальге чекилир. Суаллерге догъру джевап бергенлер ичюн къабир бир раатланма ери, джевап берип оламагъанлар ичюн бир азап ери оладжакъ.

ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗНИНЪ -саллаллаху алейхи ве селлем МЕККЕДЕН МЕДИНЕГЕ ХиджретИ (М. 622)

Ислям тарихында Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ Меккеден Мединеге кочьмесине «Хиджрет» дениле.

Мушриклернинъ баскъы ве зулумларынынъ девам этмеси узерине Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-, мусульманларнынъ Меккеден Мединеге хиджрет этмелерине изин бере. Мусульманлар группалар алында Мединеге кочьмеге башлайлар. Дин огърунда догъып оськен юртларыны, мал ве мульклерини ташлайлар. Мединеде янгъан умют ышыгъына къавушмакъ ичюн аджеле этелер.

Меккеде Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- нен бирликте Хазрети Эбу Бекир, Хазрети Али ве бир къач мусульмандан башкъа кимсе къалмагъан эди. Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- бутюн зорлукъларгъа бакъмадан вазифесини эда эте, Пейгъамберлигининъ он учь йылыны Меккеде отькере.

ДИНИМИЗДЕ ХОШКОРЮВ

 Инсанлар топлу алында яшагъанлары ичюн бир-бирлеринен яхшы кечинмеге, бир-бирлерининъ хакъларына сайгъы косьтермеге ве хошкорювли олмагъа меджбурлар.

Бизим ичюн энъ юксек ахлякъ орьнеги олгъан севгили Пейгъамберимизнинъ инсанларгъа нисбетен буюк бир хошкорюв саиби олгъгъаныны коремиз. Энес б. Малик айта: «Он йыл пейгъамберимизге хызмет эттим, манъа бир кере «оф» биле дегенини эшитмедим».

Ухуд дженкинде, душманлар пейгъамберимизге окъ ве ташларнен уджюм этип, мубарек тишини къырып, юзюни яралагъан эдилер. Оларнынъ бу арекетлерине нисбетен севгили пейгъамберимиз ярамай сёз айтмагъан, инсан севгиси ве хошкорювнинъ энъ яхшы орьнегини берип, шойле буюра: «Аллахым ! Къавмими багъышла, олар не япкъанларыны бильмейлер».

НАМАЗ КИМЛЕРГЕ ФАРЗ

 Бир адамгъа намаз фарз олмасы ичюн учь шартнынъ булунмасы керек:

 1. Мусульман олмакъ

 2. Пишкинлик чагъына етмек

3. Акъыллы олмакъ.

ОЛЮМ

Эр бир инсаннынъ дюньяда яшайджакъ белли бир муддети бар. Бу муддет биткенинен инсан оле. Инсан – беден ве рухнынъ бирлешювинден мейдангъа кельген бир варлыкътыр. Беденимизге джанлылыкъ ве арекет берген рухтыр. Аллахнынъ такъдир эткен вакъыт кельгенде рух беденден айырыла. Рухнынъ беденден айырылмасы, чыкъып кетмеси адисесине «олюм» деп айтыла. Олюм эр бир инсан ичюн такъдир этильген, бельгиленгендир. Бундан къуртулыш ёкътыр.

Бу акъикъат Къуран-ы Керимде шойле бильдириле:

«Эр джанлы олюмни тададжакътыр.» Али Имран, 185.

«Къайда олсанъыз олунъ, сагълам къалелер ичинде булунсанъыз биле, олюм сизге барып етеджектир.» Ниса суреси, 78

Олюм, ёкъ олмакъ демек дегиль. Фаний, кечиджи олгъан дюнья аятындан сонъсуз олгъан ахырет аятына кечмектир. Аллахкъа нисбетен вазифелерини япкъанлар ичюн, олюм, даа юксек аяткъа къавушмакъ ичюн ачылгъан бир къапыдыр.

Мирадж эдиеси – намаз

Эр къайсы ёлджулыкътан къайткъан кимсе якъынларына эдиелер кетиргени киби, Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- де мукъаддес Мирадж ёлджулыгъындан буюк мужделер ве эдиелернен къайтты.

 Мирадж геджеси Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- юксетильген юдже макъамда Аллахкъа къавушкъан, арада ич васта олмадан иляхий вахийге (хитапкъа) наиль олды. Бу макъамда онъа учь шей берильди:

ДИНИМИЗДЕ КЪАРДАШЛЫКЪ

Юдже китабымыз Къуран-ы Керимде шойле буюрыла:

«Шубесиз муминлер бири-бирлеринен къардашлар; ойле исе бири-бирине куськен къардашларынъызны барыштырынъыз. Аллахтан сакъынынъыз ки, сизни аджысын». (Худжурат 10)

 Бу аеттен анълашыла ки, Ислям - къардашлыкъ динидир. Къардашлыкъ дуйгъусы мусульманларнынъ бири-бирини севмесинен къуветлене. Бу мевзуда Севгили Пейгъамберимиз:

НАМАЗНЫНЪ ЭМИЕТИ

Ислямнынъ беш шартындан экинджиси намаз къылмакътыр. Инсанларнынъ биринджи вазифеси, Аллахнынъ барлыгъына ве бирлигине, Хазрети Мухаммеднинъ -саллаллаху алейхи ве селлемПейгъамберлигине инанмакътыр. Имандан сонъра фарзларнынъ энъ эмиетлиси намаздыр. Беш вакъыт намаз, ижреттен бир ярым йыл эвель Мирадж геджесинде фарз къылынды.

Намаз рухны темизлеген, юрекни айдынлаткъан, инсанны Аллахнынъ узурына юксельткен бир ибадеттир.

 Севгили Пейгъамберимиз: «Намаз диннинъ дирегидир» деп, намазнынъ динимизде пек муим бир ибадет олгъаныны къайд эткендир. Намаз, бизге беден ве рух темизлиги къазандыргъан бир нурдыр. Бу саеде мусульман гунях кирлеринден арыныр ве дженнетке кирмеге ляйыкъ, темиз бир къул олур.

АХЫРЕТКЕ ИМАННЫНЪ ФАЙДАЛАРЫ

1. Ахырет кунюне инанмакъ инсангъа месулиет дуйгъусыны къазандыра. Месулиет дуйгъусы ташыгъан бир адам арекетлерине дикъкъат этер.

Ахыретке инанмакъ демек; ольген сонъ текрар тириледжегимизге ве дюньяда япкъан ишлеримизден Аллахнынъ узурында эсап береджегимизге, яхшылыкъ япкъанларнынъ мукяфат , ярамайлыкъ япкъанларнынъ исе джеза аладжакъларына инанмакъ демектир. Бу инам инсанны ярамайлыкъ япмакътан сакъындырыр, яхшылыкъкъа ве догърулыкъкъа чекип, ахлякъ ве фазилет саиби япар. Бунъа инангъан инсанлардан мейдангъа кельген бир джемиетте ич кимсе башкъасына зарар бермез, эр кес бири-бирининъ акъкъына сайгъы косьтерир, элинден кельгени къадар яхшылыкъ япар. Бу арекетлер инсанлар арасында озьара севги ве ишанч ислерини инкишаф эттирир. Шахысларнынъ тербиели олмасында, джемиетнинъ тынч ве мабет олмасында ахырет кунюне инанмакънынъ пек буюк эмиети бар.

МИРАДЖ МУДЖИЗЕСИ

Мирадж сёзлюкте – юксекке чыкъмакъ, исра да – геджеси юрьмек демектир. Пейгъамбер Эфендимиз -саллаллаху алейхи ве селлемхиджреттен бир ярым йыл эвель Реджеб айнынъ 27- геджеси Меккедеки Месджид-и Харамдан Къудустеки Месджид-и Акъсагъа алып барылгъан, андан да коклерге юксельтильген, мелеклер алемини сейир эткен эди.

Мушриклер‚ Аллахнынъ сонъсуз къудретининъ бир эсери ве Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ энъ буюк муджизелеринден бириси олгъан Мирадж адисесине инанмадылар. Чюнки олар Аллахнынъ буюклигини, къудретининъ кенишлигини анъламакътан аджиз эдилер. Олар сынъырлы бир тюшюндже ве батыл бир инамгъа саип олгъанлары ичюн, Мирадж муджизесини анъламакъ севиесинде дегиль эдилер.

ДИНИМИЗНИНЪ БИРЛИК ВЕ БЕРАБЕРЛИККЕ БЕРГЕН ЭМИЕТИ

 Тарих боюнджа мусульманларнынъ иришкен мувафакъиетлери бирлик ве бераберлик эсасында олды. Мусульманларнынъ башларына кельген фелякетлернинъ чокъусы да бирликнинъ бозулмасы, мусульманларнынъ болюнип, парчаланмасы себебинен олды.

 Юдже Аллах Къуран-ы Керимде бизни бирликке чагъырып, шойле буюра: «Эпинъиз бирден Аллахнынъ йипине сым-сыкъы сарылынъыз, сакъын айрылып парчаланманъыз». (Ал-и Имран 103)

Чевре темизлиги

 Темизлик ялынъыз беден, урба ве эвлернинъ ич темизлигинден ибарет дегиль. Динимизде темизликнинъ мейданы даа да кеништир. Бу себепнен чевре темизлиги узеринде айрыджа токъталмакъ керек. Чюнки чевре темизлиги ялынъыз озюмиз ичюн дегиль, башкъаларгъа да алякъалы олгъан бир меселедир. Чеврени, этрафны кирлетмек, башкъаларны раатсыз этмек, дигер инсанларгъа зарар бермек демектир. Албуки, мусульман башкъаларына зарар бермеген, ич бир джанлыны ынджытмагъан кимседир.

Пейгъамбер Эфендимиз «Азбарларынъызны темизленъ» деп буюрып, эвлернинъ этрафыны да темиз тутмакъ кереклигини беян эткендир.

АХЫРЕТ КУНЮНЕ ИМАН

Иманнынъ шартларындан бешинджиси «Ахырет кунюне инанмакъ»тыр. Инсанларнынъ ве башкъа джанлыларнынъ бир сонъу олгъаны киби, узеринде яшагъанымыз бу дюньянынъ да бир кунь сонъу келеджек. Аллахнынъ такъдир эткен вакъыт кельгенде вазифели мелек Исрафиль, «Сур» деп адландырылгъан бир шейге уфлейджек ве бундан чыкъаджакъ пек мудхиш бир сеснинъ тесиринен (Аллахнынъ тилегени тышында) бутюн джанлылар оледжеклер. Ер ве коклернинъ низамы бозулып, кяинат бутюнлей денъишеджек, башкъа шекиль аладжакъ.

АКЪАБЕ БИАТЛАРЫ

Пейгъамбер Эфендимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- йыллар девамында Мекке халкъыны Ислямгъа давет этти, лякин меккелилернинъ инамы юзюнден буюк зорлукъларнен къаршылашты. Амма оларнынъ туткъан ёлу Ислям Пейгъамберини вазифесинден вазгечирмеди. Ислямнынъ нуру инсанлыкъны айдынлатмгъа девам этеджек эди. Бунынъ ичюн Юдже Аллах янъы бир имкян берди. Ислямнынъ яйылмасы ичюн даа раат бир ер азырлады. Бу ер – Медине эди.

Пейгъамберлигининъ он биринджи йылы хадж мевсиминде Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем- Мекке тышына чыкъты. Мединеден кельген алты кишилик бир джемаатнен къаршылашты. Оларгъа Пейгъамбер олгъаныны айтты. Къуран окъуды. Аллахнынъ эмирлерини анълатты. Оларны мусульман олмагъа давет этти.

Ветан ве миллет севгиси

Узеринде яшагъанымыз топракъларгъа ветан деп айтыла. Шеэрлеримиз, койлеримиз, джамилеримиз ветан топракъларынынъ узериндедир. Мектеплеримиз, фабрикаларымыз, къыскъасы эр шейимиз, ветанымыз сайылгъан бу топракъларнынъ узеринде ерлешкен.

 Баба-деделеримиз дюньянынъ энъ гузель ве энъ берекетли топракъларыны ветан оларакъ сайлагъанлар ве бизге эманет эткенлер. Бу эманетни къорчаламакъ динимизнинъ эмри ве эпимизнинъ вазифемиз.

ТЕЙЕММУМ

Ниет этип темиз топракъ я да топракъ джынсындан бир шейге эллерини урып бетини ве къолларыны месх этмеге тейеммум дейилир.Абдест алмакъ я да гъусуль алмакъ ичюн сув тапылмагъаны вакъыт тейеммум этмек, абдест ве гъусуль ерине кечер.

ПЕЙГЪАМБЕР ЭФЕНДИМИЗ ХАЗРЕТИ МУХАММЕД -саллаллаху алейхи ве селлем ИНСАНЛАРНЫ НЕГЕ ЧАГЪЫРА ЭДИ

 (Пейгъамберимизнинъ ильк джума хутбеси)

 «Эй адамлар, олюм кельмеден эвель Аллахкъа тевбе этинъ. Фырсат къачмагъандже яхшы амеллер, ишлер япмагъа тырышынъыз. Гизли ве ачыкъ шекильде чокъ садакъа берип, Аллахны чокъча анъып, Онъа якъынлашынъыз. Бойле япсанъыз, рызыкъландырылырсынъыз, ярдым корер ве эльден кеткен шейлеринъизни къайтарып алырсынъыз».

«Билинъиз ки, Аллах сизге къыяметке къадар Джума намазыны фарз къылды. Ким, мен аятта экен, я да менден сонъра, эмиетсиз сайып, джуманы терк этсе, Аллах онынъ ишлерини онъындан кетирмесин. Тевбе этмегендже о инсаннынъ башкъа эйилиги ёкътыр. Ким тевбе этсе, Аллах онынъ тевбесини къабул этер».Ибн Мадже, Икъаме, 78.

ТАИФ ЁЛДЖУЛЫГЪЫ

Эбу Талиб ве Хазрети Хатидженинъ вефатындан сонъра мушриклернинъ Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ге япкъан эзиетлери зияделешкени ичюн Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- Таиф халкъъыны Ислямгъа давет этмек ичюн ильк мусульманлардан Зейд бин Харисени янына аларакъ Таифке кете. Таифлилер Ислямны къабул этмеге истемейлер, Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ андан чыкъып кетмесини талап этелер. Бунынънен сынъырланмайып‚ Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ни ташборан эттилер. Атылгъан ташлардан аякълары яраланды, къан ичинде къалды. Юрип оламайджакъ алгъа кельди. Зейд исе вуджудынен Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ни атылгъан ташлардан къорчаламагъа тырышты.

Мусульман къомшусуны бойле тюшюне…

Фатих Султан Мехмет, бир кунь ашайт малларынынъ кейфиетини ве фиятларыны козьден кечирмек ниетинен (танымасынлар деп) урбаларыны денъиштирип, базаргъа чыкъа. Бир тюкянгъа кире, селям бергенден сонъ:

 «Ярым батман ягъ, ярым батман бал ве ярым батман пенир беринъиз», - дей. Сатыджы ярым батман ягъ чекип, парасыны эсаплагъан сонъ:

КАДЫНЛАРГЪА АИТ АЛЛАР

Къадынларгъа аит махсус аллар учь данедир:

1. Адет алы 

Къыз балалар пишкинлик яшына кельгенде оларда хусусий бир ал мейдангъа келе. Бунъа «адет алы» деп айтыла. Адет алы, эр ай белли куньлерде ола ве эксериетнен элли-элли беш яшына къадар девам эте. Базы къадынларда бу яштан эвель де битмеси мумкюн.

Адет алы энъ аз учь кунь, энъ чокъ он кунь девам эте. Бу куньлерде акъынтынынъ девамлы олувы шарт дегиль. Акъынты ара-сыра кесильсе де, бу вакъытнынъ эписи адет алындан сайыла. Адет алынынъ девам эткен куньлерде базы шейлернинъ япылувы харамдыр. Онынъ ичюн эр бир къадын озь адет куньлерини яхшы бильмеси ве дикъкъатлы олмасы керек.

ХАЗРЕТИ МУХАММЕД -саллаллаху алейхи ве селлемСОНЪКИ ПЕЙГЪАМБЕР

Аллах Тааля шойле буюра:

«О, Аллахнынъ эльчиси ве пейгъамберлернинъ сонъкисидир.»Араф суреси, 158.

 Пейгъамберлернинъ энъ буюги ве энъ сонъкиси бизим пейгъамберимиз Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем-дир. Онынъ теблигъ эткен Ислям дини сонъ диндир. Аллах тарафындан кетирген Къуран-ы Керим бутюн инсанлыкъкъа сесленген Аллахнынъ сонъ китабыдыр.

ЭБУ ТАЛИБ ВЕ ХАЗРЕТИ ХАТИДЖЕНИНЪ ВЕФАТ ЭТМЕЛЕРИ

 Бойкотнынъ битмесинен Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- ве мусульманлар бираз раат нефес алдылар. Факъат арадан чокъ вакъыт кечмеден Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ эмджеси Эбу Талиб, бир къач кунь сонъра да ханымы Хазрети Хатидже вефат эттилер.

Эбу Талиб, Пейгъамберимиз-саллаллаху алейхи ве селлем-ни озь эвляды киби север ве къорчалар эди. Хазрети Хатидже исе Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ге энъ биринджи инанды, энъ агъыр вакъытларда онъа къол туткъан, ярдымджы олгъан садыкъ ве вефакяр бир къадын эди. Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-, озюне эр вакъыт къол туткъан бу эки къыйметли инсанны гъайып этмектен чокъ кедерленди. Бу себептен бу йылгъа «кедер йылы» деген ад берильди.

Къомшуларгъа нисбетен вазифелеримиз

Акърабаларымыздан сонъ бизге энъ якъын олгъан инсанлар къомшуларымыздыр. Эр кунь къаршылашкъан, чокъ вакъыт берабер олгъан къомшуларымызнен яхшы кечинмек динимизнинъ эмридир.

Юдже Аллах Къуръан-ы Керимде къомшуларгъа яхшылыкъ япмамызны эмир эте, севгили Пейгъамберимиз де:

«Аллахкъа ве ахырет кунюне инангъан, къомшусына яхшылыкъ этсин…». (Муслим)

«Аллахкъа ве ахырет кунюне инангъан къомшусыны раатсыз этмесин...», - деп буюра. (Бухари)

МАЗЕРЕТЛИ КИМСЕЛЕРНИНЪ ВАЗИЕТИ

 Абдестни бозгъан шейлерден бирисининъ бир намаз вакъыты девамында токътамадан девам этмесине «мазерет»*; бойле бир вазиетте олгъан кишиге де «мазеретли» деп айтыла.

Бир хасталыкъ себебинен бурнундан къан акъкъан я да беденининъ эр анги бир еринден къан я да башкъа (меселя, идрарнынъ тамламасы, ирин киби) бир акъынты мейдангъа кельген киши, намаз вакъыты ичинде акъынты кесильгенинен абдест алыр ве намазыны къылар.

ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗНИНЪ ХУСУСИЕТЛЕРИ

 Юдже Аллах шойле буюра:

«Эй Мухаммед! Биз сени бутюн инсанларгъа анджакъ муждеджи ве тенбиеджи оларакъ ёлладыкъ.» Себе суреси, 28.

«Эй Мухаммед! Шуны айт: Эй инсанлар! Догърусы мен Аллахнынъ эпинъиз ичюн ёллгъан бир пейгъамберим.» Араф суреси, 158.

МУШРИКЛЕРНИНЪ МУСУЛЬМАНЛАРНЕН АЛЯКЪАЛАРЫНЫ КЕСМЕЛЕРИ

Хазрети Хамза ве Хазрети Умернинъ мусульман олмалары ве Ислямнынъ куньден куньге яйылмасы мушриклерни пек къоркъутты. Бу себепнен топланып, мусульманларнен эр тюрлю алякъаларыны кесмек къарарыны алдылар:

«Бундан сонъра мусульманларнен ве оларны имае эткенлернен, Мухаммеднинъ акърабасы олгъан Хашимогъулларынен эр тюрлю алякъаларны кеседжеклер, оларнен ич корюшмейджек, алыш-вериш япмайджакъ, къыз бермейджеклер».

Мушриклерден Мансур бин Икриме бу анълашманы яза ве берабер Кябенинъ диварына асалар.

Акърабаларымызгъа нисбетен вазифелеримиз

Къуранда Аллах шойле буюра:

«Аллахкъа ибадет этинъиз ве Онъа ич бир шейни ортакъ къошманъыз. Ана-бабагъа, акърабагъа, етимлерге, ёкъсулларгъа, якъын къомшугъа, узакъ къомшугъа, якъын аркъадашкъа, ёлджугъа, эллеринъиз алтында олгъанларгъа (къул, джарие, хызметчи ве оларгъа бенъзегенлерге) яхшы мунасебетте олунъыз; Аллах, озюни бегенген ве даима макътанып тургъан кимсени севмез».Ниса суреси 36

Акърабалар кениш манада къорантамызнынъ бир парчасы олгъаны ичюн оларгъа нисбетен япмамыз керек олгъан ахлякъий вазифелеримиз бар.

Гъусуль НАСЫЛ ЯПЫЛА

Гъусуль аладжакъ бир кимсе энъ эвеля «бисмилля…» окъур ве гъусул япмагъа ниет этер. Эллерини билеклерге къадар ювгъан сонъ эдеп ерлерини ювып темизлер.

ПЕЙГЪАМБЕРИМИЗНИНЪ МУДЖИЗЕЛЕРИ

Пейгъамберимиз Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем-, Аллах тарафындан пейгъамбер оларакъ ёлланылгъаныны исбат этмек макъсадынен бир чокъ муджизелер косьтерген.

ХАЗРЕТИ УМЕРНИНЪ МУСУЛЬМАН ОЛМАСЫ

Хазрети Хамзанынъ мусульман олмасы ве мусульманларнынъ куньден куньге къуветленмеси Къурейш мушриклерини теляшландыра эди. Бу алгъа бир чаре тапмакъ ичюн «Дару’н- Недве» дейильген ерде топландылар. Меккеде мейдангъа кельген вазиетни козьден кечирдилер ве Эбу Джахильнинъ теклифи узерине Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем-ни ольдюрмеге къарар бердилер. Бу къоркъунчлы къарарны ерине кетирмекни ичлеринде энъ джесюр олгъан Умерге тапшырдылар. О вакъыт отуз учь яшында олгъан Умер, къылычыны къушанды. Ве Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем-ни ольдюрмек ичюнь ёлгъа чыкъты.

Къардашларнынъ бири-бирлерине нисбетен вазифелери

1. Къардашлар арасында самимий бир севги ве бирлик олмалы.

2. Къардашлар бири-бирлерини тамамлагъан бир бутюннинъ парчалары кибидир.

3. Мирас, пара ве мал киби шейлер, маддий менфаат, къардашларнынъ арасыны бозмамалы, араларындаки бирликни парчаламамалы.

ГЪУСУЛЬ

Къуру ичь бир ер къалдырмадан беденнинъ эр ерини ювмагъа гъусуль я да бой абдести деп айтыла.

Гъусуль я да бой абдести алмакъны зарур япкъан аллар:

МУДЖИЗЕ ВЕ КЕРАМЕТ

 1. Муджизе 

Пейгъамберлернинъ, пейгъамбер олгъанларыны тасдикъламакъ ичюн Аллахнынъ ярдымынен косьтерген февкъульаде адиселер. Муджизелер, пейгъамберликнинъ бирер весикъасыдыр. Пейгъамберлик давасына уйгъун оларакъ мейдангъа келе. Къалгъан инсанлар бойле табиаттан тыш ве февкъульаде шейлер япып оламаз, муджизе косьтерип оламаз, чюнки бунъа кучьлери етмез.

ХАЗРЕТИ ХАМЗАНЫНЪ МУСУЛЬМАН ОЛМАСЫ

Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем- бутюн зорлукъларгъа рагъмен вазифесине девам эте, мусульманларнынъ сайысы да кунь-куньден арта эди.

Анасына къаршы кельген бир генчнинъ сонъ нефесинде иманыны гъайып этмек къоркъусынен къаршылашмасы…

Абдуллах б. Эби Эвфа шойле анълата:

 Пейгъамберимизнинъ янында олгъанымыз бир вакъытта Пейгъамберимизге -саллаллаху алейхи ве селлем- бириси келип:

 - Я Ресулюллах, олюм тёшегинде яткъан бир генч бар, онъа «Ля иляхе илляллах айт», деп айткъанымыз вакъыт (бир тюрлю) буны сёйлеп оламай, - деди. 

Пейгъамберимиз: - Намаз къылар эдими?- деп сорады. 

Адам: - Эльбет (къыларды), - деп айтты. 

САРГЪЫ УЗЕРИНЕ МЕСХ ЭТМЕК

Беденнинъ эр анги бир еринде сыныкъ, чыкъыкъ я да ярадан долайы саргъы бар исе, абдест ве бой абдести (гъусуль) алыныр экен, саргъы чезилип асты ювулыр. Эгер саргъыны, гипсны чыкъарып астыны ювмакъ мумкюн дегиль ве зарарлы исе саргъыны чезмекнинъ кереги ёкъ. Бу алда колны сылатып саргъынынъ, гипснинъ устюни бир кере месх этмек етерли.

ПЕЙГЪАМБЕРЛЕРНИНЪ ТЕБЛИГЪ ЭТКЕНЛЕРИ ДИНЛЕРДЕ АЙНЫ ОЛГЪАН ЭСАСЛАР

Аллахнынъ эр бир пейгъамберге ёллагъан дини - хакъ диндир. Хакъ олгъан динлерде денъишмеген базы эсаслар бар. Булар:

1. Иман эсаслары 

2. Ибадетлер 

3. Ахлякъ къаиделери 

Девирнинъ денъишмесинен инсанларнынъ вазиетлерине ве ихтияджларына коре базы диний укюмлер ве ибадет шекиллери денъишти. Амма бу ибадет шекиллери ве къанунлар Пейгъаберимиз Хазрети Мухаммеднинъ -саллаллаху алейхи ве селлем- келмесинен сонъ ве мукеммель шекилини алды.

МУШРИКЛЕРНИНЪ ЭБУ ТАЛИБГЕ МУРАДЖАТЛАРЫ

Эмджеси Эбу Талиб, Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ни чокъ севе эди. Ислямнынъ яйылмасында торунына эр вакъыт ярдымджы ола ве оны имае эте эди. Мушриклернинъ реислери Эбу Талибге мураджат этип, «Я торунынъны Ислям давасындан вазгечир, я да имае этмектен вазгеч», - дедилер ве баскъы яптылар.

Балаларнынъ ана ве бабаларына нисбетен вазифелери

 Къуран-ы Керимде Аллах шойле буюра:
«Раббинъ, ялынъыз онъа къуллукъ этменъизни, анабабанъызгъа да яхшы мунасебетте олманъызны кесен-кес бир шекильде эмир этти. Олардан бири я да эр экиси сенинъ янынъда къартайсалар, оларгъа «Уф!» биле деме; оларны азарлама; экисине де гузель сёз сёйле. Оларгъа мерхамет этерек, алчакъгонъюллиликнен узерлерине къанат кер ве «Раббим! Кучюклигимде олар мени насыл етиштирген олсалар, шимди сен оларгъа (ойле) рахмет эйле!»- деп дуа эт».Исра суреси, 23-24.

МЕСТЛЕР УЗЕРИНЕ МЕСХ ЭТМЕК

 Абдест алгъандан сонъра аякъларына мест кийген адам текрар абдест алгъанда местлерини чыкъармайып, устлеринден месх этмеси етерлидир. Бу, динимизнинъ мусульманларгъа косьтерген бир къолайлыкътыр.

Ёлджу олмагъанлар 24 саат боюнджа эр абдест алувда местлер узерине месх этерлер. 24 саат кечкенинен абдест алгъанда кене аякъларнынъ ювулмасы керек. Динимизге коре мусафир сайылгъанлар ичюн бу вакъыт учь кунь, учь гедже, яни 72 саат.

КЪУРАН-Ы КЕРИМДЕ АДЛАРЫ АНЪЫЛГЪАН ПЕЙГЪАМБЕРЛЕР

Ильк пейгъамбер Хазрети Адем -алейхисселям-, сонъ пейгъамбер бизим пейгъамберимиз Хазрети Мухаммед -саллаллаху алейхи ве селлем-дир. Бу экисининъ арасында бир чокъ пейгъамбер келип кечти. Къуран-ы Керимде йигирми беш пейгъамбернинъ ады кече. Анджакъ булардан гъайры даа чокъ пейгъамбер келип кечкендир. Биз Къуран-ы Керимде адлары кечкен бутюн пейгъамберлерге ве адларыны тек Аллах бильген дигер пейгъамберлерге де ич бир айырды япмадан инанамыз.

КЪУРЕЙШНИНЪ ИСЛЯМГЪА ДУШМАН ОЛМАСЫНЫНЪ СЕБЕПЛЕРИ

 1. Ислям дини сынфий фаркъларны ёкъ эткен, инсанларнынъ бир таракънынъ тишлери киби эшит олгъаныны, къул ве саибининъ Аллах къатында бир олгъаныны илян эткен эди. Къурейш зенгинлери бу эшитликни къабул этмеген, мевкъыларынынъ эллеринден кетеджегинден къоркъкъанлары ичюн Ислямгъа душман олгъан эдилер.

Ана ве бабанынъ балаларына нисбетен вазифелери

Бала – къоранта ювасынынъ сюсю ве бахтыярлыкъ менбаасы, ана ве бабагъа Аллахнынъ бир эманетидир. Ана ве баба балаларынынъ тербиесинен эм Аллахкъа, эм де джемиетке нисбетен месуль. Ана ве бабанынъ балаларына нисбетен вазифелери шулар:

1. Баласына гузель бир ад къоймакъ.

 Пейгъамберимиз шойле буюра: «Къыямет куню озь адларынъызнен ве бабаларынъызнынъ адларынен чагъырыладжакъсынъыз. Ойле исе балаларынъызгъа гузель адлар къоюнъыз».Эбу Давуд.

АБДЕСТСИЗ ЯПЫЛМАГЪАН ШЕЙЛЕР

1. Намаз къылынмаз.

 2. Къуран-ы Керимге токъунылмаз.

3. Тилявет седждеси япылмаз.

4. Кябе таваф этильмез (Кябени таваф этмек ичюн абдестли олмакъ ваджиптыр).

Пейгъаберлерде булунмасы ваджиб олгъан сыфатлар

 1. Сыдыкъ – догърулыкъ демек. Пейгъамберлер сонъ дередже догъру инсанлардыр. Ич бир вакъыт ялан айтмазлар. Олды дегенлери шейлер олгъан, оладжакъ дегенлери шейлер де вакъыты кельгенде  мытлакъа оладжакъ.

ХАЗРЕТИ МУХАММЕДГЕ -саллаллаху алейхи ве селлемЭНЪ ЧОКЪ ДУШМАНЛЫКЪ ЯПКЪАНЛАР

Мушриклер эм Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлемге, эм де мусульманларгъа эзиет этмектен вазгечмей эдилер.
 Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ге энъ чокъ душманлыкъ япкъанлар шулар эди:

1. Эбу Лехеб

Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ эмджеси олмасына бакъмадан Ислямнынъ энъ буюк душманы эди. Даа ильк куньден Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-ге къаршы чыкъкъан эди. Къадыны да Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-нинъ кечеджеги ёлларгъа эр фырсатта тикенлер ташлар эди. Теббет суреси бу экиси акъкъында энген эди. Эбу Лехеб, Бедир дженкинде мусульманларнынъ зафер къазангъанларыны эшиткенден сонъ къаарьленгенинден ольди.

Къадын ве къоджанынъ бири-бирине нисбетен вазифелери

 Пейгъамберимиз -саллаллаху алейхи ве селлем-шойле буюрды: «Дюньяда манъа эки шей севдирильди: къадын, гузель къокъу, намаз да козюмнинъ нуру къылынды».Несаи.

 1. Эр шейден эвеля къадыннен къоджа арасында озьара севги олмакъ керек. Къуранда Аллах шойле буюра: «…Оларнен  (къадынларнен) яхшы кечининъиз...»Ниса суреси