Озь шахсымызгъа нисбетен вазифелеримиз

 

Инсан беден ве рухтан ибарет бир варлыкътыр. Бу себептен озюмизге нисбетен вазифелер эки къысымгъа айырыла: беденимизге нисбетен вазифелеримиз ве рухумызгъа нисбетен вазифелеримиз.

а. Беденимизге нисбетен вазифелеримиз.

1) Догъру бесленмек: Ашайджакъ ве ичеджеклеримизге дикъкъат этип, догъру ашамакъ керекмиз. Чюнки сагълам ве кучьлю бир беденге саип ола бильмемиз бунъа багълы. Къуран-ы Керимде Аллах шойле буюра: «Эй инсанлар ! Дюньяда темиз ве хелял олгъан шейлерден ашанъыз». Бакъара суреси, 168.

Пейгъамбер Эфендимиз: «Къуветли мумин къуветсиз муминден даа да хайырлы ве Аллах къатында даа да севимлидир» (Муслим) буюрып, мусульманнынъ кучьлю ве къуветли олгъаныны истей.


2) Сагълыгъымызны къорчаламакъ: Бизим вазифемиз эм беденимизни хасталыкълардан къорчаламакъ ве бунынъ ичюн элимизден кельгенини япмакъ, эм де хасталыкъкъа огърасакъ – тедавийленмек. Севгили Пейгъамберимиз бу мевзуда шойле буюра:

 «Эй Аллахнынъ къуллары! Тедавий олунъыз. Чюнки Аллах берген эр хасталыкънынъ иляджыны да яраткъан» Джамиус Сагир.

 Ислям дини, беденимизге пек чокъ зарарлары олгъан алкоголли ичкилерни ве инсаннынъ башыны айландыргъан ( наркотик киби) башкъа шейлерни де къулланмакъны ясакълай. Сагълыгъымызны теликеге тюшюреджек эр тюрлю арекеттен сакъынмамызны эмир эте.

Аллахнынъ инсанларгъа берген ниметлер ичинде энъ буюги сагълыкътыр. Инсаннынъ вазифеси – аяты боюнджа бу ниметни къорчаламагъа арекет этмек. Бир адамнынъ бедени сагълам олмаса онынъ аяты да бахтлы олмаз, ибадет вазифелерини де япып оламаз. Бунынъ ичюн баба-деделеримиз: «Эр ишнинъ башы сагълыкътыр» деп айткъанлар.

Сагълыгымыз еринде олгъанда къыйметини бильмек, хасталыкъларгъа къаршы да эр вакъыт элимизден кельгенини япмакъ керекмиз. Чюнки инсан чокъ вакъыт нимет элинде олгъанда онынъ къыйметини бильмей. Не вакъыт о нимет элинден кетсе, сонъ онынъ къыйметини анълай. Пейгъамбер Эфендимиз бу мевзуда шойле буюра:

«Эки нимет бар, ама инсанларнынъ чокъусы буларда алдангъандыр (яни бу эки ниметнинъ къыйметини бильмезлер). Бириси сагълыкъ, экинджиси де бош вакъыт».Бухари.

Эм дюнья, эм де ахырет бахтиярлыгъыны къазанмамыз, сагълыкълы олмамызгъа багълы. Бу себепнен динимиз сагълыкъ мевзусына пек буюк эмиет бере. Хасталангъанымыз вакъытта да тедавийленмекни эмир эте.

Етерли дереджеде ашамакъ, темизликке дикъкъат этмек ве файдалы ишлер япып беденимизни къуветлендирмек керекмиз. Пейгъамберимизнинъ: «Къуветли мумин, къуветсиз муминден даа да хайырлы ве Аллах къатында даа да севимлидир»(Муслим) сёзлерини унутмамакъ керекмиз.

Къарардан зияде болдурмакъ, юкъусызлыкъ, авасызлыкъ, ички къулланмакъ, авасы кирли олгъан ерлерде олмакъ, зарарлы шейлер ашамакъ, зарарлы сувлар ичмек киби сагълыгъымызгъа зарар берген шейлерден сакъынмакъ керек ве юкъумлы хасталыкълар олгъан ерлерден узакъ турмамыз керек. Керек олса хасталыкъарнынъ огюни алмакъ ичюн докторларнен корюшип, хусусан балаларымызнынъ ашламаларыны (прививкаларыны) вакътында яптырмакъ керек.

Пейгъамберимиз: «Арсландан къачкъан киби джуззамлыдан къач»(Бухари, Тыб) буюрып, юкъумлы хасталыкъкъа огърагъан кимселерден узакъ турмамызны эмир эте.

Бир башкъа хадис-и шерифте де: «Бир ерде юкъумлу хасталыкъ пейда олгъаныны эшиткенинъиз вакъыт о ерге кирменъиз. Олгъанынъыз ерде юкъумлу бир хасталыкъ пейда олса, о ерден де чыкъманъыз» (Бухари) деп буюрып, юкъумлы хасталыкъларгъа огърамамакъ ичюн элимизден кельгенини япмамызны истеген.

Пейгъамберимизнинъ «Аллах Тааля яраткъан эр хасталыкънынъ иляджыны да яраткъан, тедавий олунъыз»(Джамиус Сагир) манасындаки сёзлери, бир де бир хасталыкъкъа огърагъанымыз такъдирде, эр тюрлю имкянларны къулланып, тедавий олмагъа тырышмакънынъ да динимизнинъ эмри олгъаныны косьтере.

Пейгъамбер Эфендимизнинъ озю де тедавийленген ве хасталарнынъ яхшы олмасы ичюн о куннинъ шартларында базы мадделернинъ тедавий макъсадынен къулланылмасыны тевсие эткен.

Ислям динининъ тедавийленмеге берген буюк эмиети себебинен Ислям дюнясында пек чокъ тыб алимлери етишди. Ибн-и Сина ве Эбу Бекир Рази киби алимлернинъ тыб саасында язгъан эсерлери Европада юз йыллар девамында окъуп келинмекте.

Тедавийленмек – тевеккюль инамына терс дегиль. Аксине, керчек тевеккюль, хасталангъан адамнынъ элинден кельген эр тюрлю тедавий чарелерине мураджат эткен сонъ, Аллахтан шифа истемесидир. Ёкъса тедавий чарелерини къыдырмайып «Аллахкъа тевеккюль эттим» демек эм догъру дегиль, эм де Ислямнынъ тевеккюль инамыны да янълыш анъламакътыр. Бу, тарлагъа урлукъ сепмейип берекет беклемеге бенъзер, бойле бир тюшюндженинъ тевеккюльнен ич бир алякъасы ёкъ.

Дюньяда эр шей бир себепке багълана. Биз энъ эвель себеплерге сарыладжакъмыз, сонъра нетидже беклейджекмиз. Иляджны тапып къулланмакъ – себепке сарылмакъ демек, хасталыкънынъ яхшы олмасы да бунъа багълы.

Вакъты кельгенде урлукъны тарлагъа сепмек себеп, махсулыны топламакъ бунынъ нетиджесидир.

3) Темизликке дикъкъат этмек: Беденимизге нисбетен вазифелеримизден бир данеси де темизликтир. Мусульманнынъ бедени, урбасы ве этрафы темиз олмакъ керек. Сагълыгъымызны къорчаламакъ ичюн темизликнинъ пек буюк тесири бар. Пейгъамберимиз:

«Темизлик иманнынъ ярысыдыр»(Муслим) буюрып, динимизнинъ темизликке берген эмиетини косьтере.

Севгили Пейгъамберимиз тиш темизлигине де буюк эмиет берген, бизге де тишлеримизнинъ темизленмесини тевсие этип, шойле буюргъан:

«Сизге не олды да тишлеринъиз сараргъан алда яныма келесинъиз? Мисвакъ къулланынъыз» Бейхаки.

Темизлик хусусында бир башкъа хадис-и шерифте Пейгъамберимиз шойле буюргъан: «Беш шей бардыр ки, булар инсаннынъ фытратындан (яни инсан буларны япмакъ керек): суннет олмакъ, аврет ерини траш этмек, тырнакъларны кесмек, къолтукъларнынъ астыны траш этмек ве мыйыкъларны къыскъартмакъ».Бухари.

 б. Рухумызгъа нисбетен вазифелеримиз.

Рухумызгъа нисбетен вазифелеримиз шулар:

1) Рухумызны асылы олмагъан, уйдурма ве янълыш инамлардан темизлемек.

2) Догъру ве сагълам инамлар ерлештирмек.

3) Догъру ве файдалы бильгилернен донатмакъ.

 4) Ярамай тюшюндже ве чиркин табиатлардан темизлемек.

5) Яхшы тюшюндже ве гузель табиатларнен сюслемек.

Рухумызны шу ярамай табиатлардан темизлемек керек. Душманлыкъ, ачувланув, куньджюлик, яланджылыкъ, сёзюнде турмамакъ, эки юзлюлик, утанмазлыкъ, сайгъысызлыкъ, тербиесизлик, мерхаметсизлик, къоркъакълыкъ, тембеллик, къызгъанчлыкъ, ошек япмакъ, ботен сёз айтмакъ, сёгюнмек, буюклик, зулум ве хакъсызлыкъ, эманетке хиянет, сабырсызлыкъ, къабалыкъ ве джан агъыртмакъ, къатты юрекли олмакъ…

 Рухумызны шу гузель табиатларнен сюслемек керекмиз.

Достлукъ, мерхамет, догърулыкъ, джумертлик, джесюрлик, ишкирлик, сабыр, утанма, буюклерге сайгъы, инсан севгиси, сёзюнде турмакъ, назиклик, юмшакълыкъ, адалет, тербие ве эдеп, багъышлайыджы олмакъ, алчакъ гонъюлли олмакъ, ачувыны енъмек, тилине дикъкъат этмек, инсанларны ве бутюн джанлыларны аджымакъ.